Święta Góra Grabarka stanowi najważniejsze miejsce kultu religijnego dla wyznawców prawosławia w Polsce. Od stuleci podążają tam pielgrzymi. Wielu z nich wraz z modlitwami przynosi swoje krzyże.
Najstarsze dzieje
Świętej Góry Grabarki nie są znane. Święta Góra Grabarka zasłynęła w lipcu 1710 roku, kiedy to w nieopodal położonych Siemiatyczach wybuchła
epidemia cholery. Do zimy, do czasu ustania epidemii, miejscowa ludność ukrywała się w okolicznych lasach.
Wówczas
pewnemu starcowi we śnie zostało objawione, że ratunek można znaleźć na pobliskim wzgórzu. Wierni posłuchali głosu Bożego i zaczęli przynosić ze sobą krzyże. Modlili się oraz obmywali się i pili wodę z pobliskiego źródełka.
Jako podziękowanie Bogu za cud uchronienia od epidemii, zbudowali na tym miejscu
drewnianą kapliczkę Przemienienia Pańskiego. Cerkiew była przebudowana, remontowana i upiększana. Przetrwała do 1990 r., kiedy to z 12 na 13 lipca tegoż roku została podpalona. Nową, murowaną cerkiew wyświęcono w 1998 r. Konsekracji nowo odbudowanej świątyni dokonał
metropolita Sawa.
W 1947 roku na Świętej Górze Grabarce powstał
żeński klasztor pod wezwaniem Świętych Marty i Marii. Został otwarty 27 listopada 1947 roku.
Od 2000 roku, na Świętej Górze znajduje się
Iwierska Ikona Matki Bożej napisana na Świętej Górze Atos. Została podarowana na
pamiątkę 2000 lat chrześcijaństwa.
Od setek lat na Świętą Górę Grabarkę przybywają licznie wierni z prośbą i modlitwą o pomoc. Zostawiają tam swoje Krzyże. Pod Krzyżami kryją się osobiste troski, smutki i radości. Przychodzą, aby na Świętej Górze znaleźć ukojenie, radość, pociechę i wzmocnienie.
Najliczniej pielgrzymi przybywają na Świętą Góre Grabarkę na Święto Przemienienia Pańskiego (18/19 sierpnia). Wiele też wiernych, pielgrzymów i turystów przybywa w ciągu roku.
Na Świętej Górze Grabarce oprócz klasztoru i głównej cerkwi klasztornej (Przemienienia Pańskiego), znajdują się jeszcze dwie cerkwie klasztorne (Ikony Matki Bożej Wszystkich Strapionych Radość i refektarzowa – Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy) oraz dwa Domy Pielgrzyma (drewniany i murowany). Razem tworzą osadę Grabarka-Klasztor. Na terenie osady znajduje się również prawosławny cmentarz.